تغذیه دوران جنینی، بنیان سلامتی بزرگسالی

تغذیه دوران جنینی، بنیان سلامتی بزرگسالی

واضح است با توجه به تغییرات فیزیولوژیکی بدن در سنین مختلف، نیازهای تغذیه ای بدن هم در هر دوره معین متفاوت خواهد بود. بر همین اساس و با توجه به اهمیت قضیه، لازم است کمی با نیازهای اختصاصی تغذیه ای دوره های مختلف زندگی بیشتر آشنا شویم. این قسمت را به دوران قبل از تولد یعنی به دوران جنینی اختصاص می دهیم که از برخی جهات می توان آن را مهم ترین و موثرترین دوران تغذیه ای یک فرد به شمار آورد. تغذیه صحیح جنین در اصل به تغذیه صحیح دوران بارداری و مادر طفل بستگی دارد به نحوی که علاوه بر تأمین مواد مورد نیاز رشد جنین، برآورده کننده نیازهای مادر در جهت جلوگیری از ذخیره های بدن وی باشد چراکه در صورت کمبود هرگونه ماده غذایی مورد نیاز در غذای دریافتی، جنین برای ادامه رشد خود از تمامی ذخایر بدن مادر استفاده خواهد کرد. در بعضی کتب و تحقیقات منتشرشده، نقش تغذیه مادر و حتی پدر، قبل از لقاح و باروری نیز مورد توجه قرار می گیرد که فعلا به آن نمی پردازیم.
شاید بتوانیم دوران ۹ ماهه بارداری را غیرطبیعی ترین دوره زندگی زنان محسوب کنیم چراکه در هر دو بعد جسمانی و روانی با تغییرات محسوس و شگفت انگیزی روبه رو شده و روال طبیعی زندگی آنها کاملا به هم می ریزد. البته تمامی این تغییرات را می توان در جهت تطابق شرایط جسمانی مادر با وضعیت به وجود آمده دانست که در این بین نقش اصلی را تغییرات هورمونی ایفا می کنند. این روند، علاوه بر تشکیل و تکمیل جنین، باعث ایجاد تغییراتی در بدن مادر نیز می شود؛ از جمله ذخیره چربی در قسمت میانی بدن به منظور استفاده در دوران شیردهی. حجم خون نیز حدود ۵۰ درصد افزایش می یابد که در نتیجه آن فعالیت اعضای مختلف بدن بیشتر از قبل می شود. مثلا فعالیت کلیه ها در ماه های آخر بارداری (با توجه به رسیدن حجم خون به حداکثر میزان خود و افزایش وزن) به بالاترین حد خود می رسد اما توان کافی نداشته و علاوه بر دفع نابجای مواد مغذی مانند پروتئین و املاح، از دفع مناسب آب هم بازمی مانند و این مساله به صورت ادم در ناحیه ساق و مچ پا نمود پیدا می کند.

ایجاد تعادل در کالری دریافتی در ماه های مختلف بارداری نیازمند مدیریت و دقت کافی در تعداد کیلوگرم های اضافه شده به صورت هفتگی است. با توجه به جمیع جهات در سه ماهه اول بارداری میزان کالری مورد نیاز فرق زیادی با قبل از بارداری ندارد و طبیعتا وزن چندانی هم اضافه نمی شود (حداکثر یک تا دو کیلوگرم)، ولی شروع مصرف مکمل های ویتامینی و املاح در این زمان بی نهایت مهم و حیاتی است. در سه ماهه دوم که افزایش وزنی بین ۵/۴ تا ۵ کیلوگرم پیش بینی می شود، حدود ۳۰۰ کالری در روز و برای سه ماهه سوم که میزان افزایش وزن حدود ۵/۵ تا ۶ کیلوگرم است و بالاترین درصد افزایش را به خود اختصاص می دهد، حدود ۴۵۰ کالری روزانه بیشتر نسبت به قبل توصیه می شود. اگر بخواهیم مثالی بزنیم ۳۰۰ کالری یعنی «یک عدد بستنی قیفی و دو قاشق مرباخوری عسل» یا «دو قاشق غذاخوری فرنی، پنج قاشق غذاخوری لوبیاپلو و یک لیوان پوره سیب زمینی» و ۴۰۰ کالری یعنی «نصف کف دست کوکوسبزی کم چرب و یک کف دست نان سنگک و یک عدد موز متوسط و یک لیوان شیر».

ظاهرأ تامین کالری اضافه خیلی هم سخت نیست اما به خاطر داشته باشید که این مساله در صورتی با آسودگی خاطر همراه خواهد بود که مبانی ارایه شده در قسمت های پیشین به خصوص توجه به هرم غذایی و دیگر نکات ضروری به عنوان مبنای تغذیه مادر همواره مدنظر قرار گیرد. با توجه به اهمیت بی نظیر تغذیه در دوران بارداری از طرفی و ناآگاهی پر دامنه جامعه نسبت به اهمیت آن (حتی در سطوح بالای تحصیلی) هفته آینده نیز قبل از ورود به مبحث تغذیه در دوران شیردهی، چند نکته مهم دیگر در این باره را (از جمله اعتقادات غلط غذایی، احساس تهوع در ماه های اول بارداری، نحوه مصرف مکمل ها، فشارخون و مسمومیت حاملگی، یبوست و همورویید و پیکا یا ویار) به اختصار بررسی خواهیم کرد.